სამუშაო ადგილის უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული ტერმინოლოგია:ტერმინოლოგიური პრობლემები სამხრეთ ტიროლის გერმანულში, როგორც უმცირესობის ენაში
საკვანძო სიტყვები:
იურიდიული ტერმინოლოგია, უმცირესობის ენა, ტერმინოლოგიური პოლიცია, სამუშაო ადგილის უსაფრთხოებაანოტაცია
ნაშრომი შეეხება ზოგიერთ ტერმინოლოგიურ გამოწვევას, რომლებიც უკავშირდება ჩრდილოეთ იტალიაში, სამხრეთ ტიროლში მცხოვრებ გერმანულენოვან უმცირესობათა თემში გამოყენებულ იურიდიულ ტერმინოლოგიას. სტატიაში მოხმობილია მაგალითები სა-მუშაო ადგილის უსაფრთხოებიდან, რომელიც წარმოადგენს მაღალი საკანონმდებლო მნიშვნელობის მქონე ქვედარგს. სამხრეთ ტიროლის გერმანულ ენაზე სამუშაო ადგილის უსაფრთხოების ტერმინოლოგიაში შეინიშნება ერთი ცნების აღმნიშვნელთა სიჭრელე.
ბოლო დროს შემუშავებულმა ტერმინოლოგიურმა პროექტმა აჩვენა, რომ სამხრეთ ტიროლის მხარეში სამუშაო ადგილის უსაფრთხოების სფეროს გერმანულენოვანი ტერმინოლოგია არ არის ბოლომდე დამუშავებული და ჩამოყალიბებული. სტატიაში აღვწერთ მიდგომებს, რომლებსაც ვიყენებთ მუშაობის დროს არსებული ტერმინოლოგიური გამოწვევების დასაძლევად. სამხრეთ ტიროლის გერმანულე-ნოვანი ტერმინოლოგია შემუშავებულია ან მეორადი ტერმინის შექმნით, იტალიური ტერმინების გერმანულად თარგმნის გზით (Sager 1990), ან სხვა გერმანულენოვან ქვეყნებში გამოყენებული გერმანული ტერმინოლოგიის სესხების გზით. სამუშაო ადგილის უსაფრთხოების სფეროში, ჩვეულებრივ, მეორე მეთოდი გამოიყენება, კერძოდ, ტექნიკური ტერმინოლოგია, რომელიც საერთოა მთელი გერმანულენოვანი საზოგადოებისთვის. მაგრამ ამის მიუხედავად, იურიდიული ტერმინოლოგია სისტემაზეა მიბმული (de Groot 2002) და მხოლოდ იმ შე-მთხვევაშია შესაძლებელი მისი გამოყენება, თუ უცხოური ცნებები იტალიურ ენაში გამოყენებულთა შესატყვისია. ეს შესატყვისობა შეიძლება შემოწმდეს იურიდიული შედარების მეთოდის საშუალებით.
წყაროები
Ajani, Gianmaria, Francavilla, Domenico, Pasa, Barbara 2018 –Diritto comparato. Lezioni e materiali [Comparative Law. Lessons and Materials]: Textbook, Torino: Giappichelli.
ASTAT – Provincial Statistics Institute 2021 – South Tyrol in Figures: Statistical Report, Bolzano/Bozen: Provincial Statistics Institute.
Autonome Provinz Bozen – Südtirol 2021: Performance-Bericht der Landesverwaltung [Performance Report of the Provincial Administration]. Available at: https://www.provinz.bz.it/de/ downloads/ PAB_ Performance-Bericht_21_DE.pdf. [Access: 14-02-2023]
Baraldi, Valli 2018 – Cantiere e sicurezza negli ambienti di lavoro [Building Sites and Safety in Work Environments]: Textbook, Torino: SEI.
Cao, Deborah 2007 – Translating Law: Textbook, Clevedon: Multilingual Matters.
Chiocchetti, Elena, Ralli, Natascia 2016 – Ein Begriff, zwei Sprachen, unterschiedliche (Rechts)Kulturen [One Concept, Two Languages, Different (Legal) Cultures], In: Terminologie und Kultur, edited by Drewer, Petra, Mayer, Felix, Schmitz, Klaus-Dirk, München: DTT, 103-112.
Chiocchetti, Elena 2021 – Effects of social evolution on terminology policy in South Tyrol. – Terminology, 27(1), 110-139.
Chiocchetti, Elena, Stanizzi Isabella 2021 – La terminologia della salute e sicurezza sul lavoro in tedesco per l’Alto Adige [Occupational Health and Safety Terminology in German for South Tyrol], In: Terminologie e vocabolari. Lessici specialistici e tesauri, glossari e dizionari, edited by Grimaldi, Claudio, Zanola, Maria Teresa, Florence: Florence University Press, 71-82.
Constitutional Law No. 5/1948 – Legge costituzionale del 26 febbraio 1948, n. 5 “Statuto speciale per il Trentino-Alto Adige” [Constitutional Law No. 5 of 26 February 1948 ‘Special Statute for Trentino – Alto Adige’]. Available at: http://www.gazzettaufficiale.it/ eli/id/1948/03/13/048C0005/sg. [Access: 14-02-2023].
Drewer, Petra, Schmitz, Klaus-Dirk 2017 – Terminologiemangement. Grundlagen – Methoden – Werkzeuge [Terminology Management]. Basic Principles – Methods – Tools]: Textbook, Berlin: Springer Vieweg.
ECRML – European Charter for Regional or Minority Languages. Available at: https://rm.coe.int/1680695175. [Access: 14-02-2023]
Edwards, John 2007 – Societal Multilingualism: Reality, Recognition and Response, In: Handbook of Multilingualism and Multilingual Communication, edited by Auer, Peter, Wei, Li, Berlin: Mouton de Gruyter, 447-467.
Freixa, Judit 2022 – Causes of Terminological Variation, In: Theoretical Perspectives on Terminology. Explaining Terms, Concepts and Specialized Knowledge, edited by Faber, Pamela, L’Homme, Marie-Claude, Amsterdam: John Benjamins, 399-420.
Freixa, Judit. 2006 – Causes of Denominative Variation in Terminology. A Typology Proposal. – Terminology, 12(1): 51-77.
Gambaro, Antonio, Sacco, Rodolfo 2018 – Sistemi giuridici comparati [Legal Systems under Comparison]: Textbook, Fourth edition, Milan: UTET.
Gemeinde Bozen 2006 – Sicherheits- und Koordinierungsplan [Safety and Coordination Plan]. Available at: http://www.gemeinde.bozen.it/UploadDocs/1938_01_PARTE_PRINCIPALE_it_de.pdf. [Access: 14-02-2023]
HDS – Handels- und Dienstleistungsverband Südtirol 2023 –Arbeitnehmervertretung für Arbeitsschutz [Worker’s Representation for Workplace Safety]. Available at: https://www.hds-bz.it/de/information/ kurse-arbeitnehmervertretung-f%C3%BCr-arbeitsschutz/95-426620.html. [Access: 14-02-2023].
INAIL – Istituto nazionale assicurazione infortuni sul lavoro 2019 – Relazione annuale 2018 del Presidente [2018 Annual Report of the President]. Available at: https://www.inail.it/cs/internet/docs/alg-relazione-annuale-anno-2018.pdf. [Access: 14-02-2023]
INAIL – Istituto nazionale assicurazione infortuni sul lavoro 2018 – ANTRAGSFORMULAR [APPLICATION FORM]. Available at: https://www.inail.it/cs/internet/docs/mod-ot24-tedesco.pdf?section=atti-e-documenti. [Access: 14-02-2023]
ISO 29383: 2020 Terminology policies – Development and Implementation: International Standard, Geneva: International Standardization Organization.
Legislative Decree No. 81/2008 – Decreto legislativo 9 aprile 2008, n. 81 “Attuazione dell’articolo 1 della legge 3 agosto 2007, n. 123, in materia di tutela della salute e della sicurezza nei luoghi di lavoro” [Legislative Decree No. 81 of 9 April 2008 ‘Implementation of Article 1 of Law No. 123 of 3 August 2007 on Occupational Health and Safety’]. Available at: http://www.gazzettaufficiale.it/eli/id/2008/04/30/008 G0104/sg. [Access: 14-02-2023]
LVH – Wirtschaftsverband Handwerk und Dienstleister 2023, Auffrischungskurs zum Arbeitnehmervertreter für Sicherheit (Sicherheitssprecher) WEBINAR [Refresher Course for Worker’s Safety Representatives (Safety Spokesperson) WEBINAR]. Available at: https://www.lvh.it/wissen-ausbauen/kurse/auffrischungskurs-zum-arbeitnehmervertreter-fuer-sicherheit-sicherheitssprecher-webinar/5-461-2304. [Access: 14-02-2023]
Menduto, Tiziano 2015 – Contratti d’appalto: disciplina sanzionatoria e rischi interferenti [Subcontracting: Sanctions and Interfering Risks]. – PuntoSicuro. Available at: https://www. puntosicuro.it/ sicurezza-sul-lavoro-C-1/tipologie-di-contenuto-C-6/duvri-C-68/contratti-d'appalto-disciplina-sanzionatoria-rischi-interferenti-AR-15073/ [Access: 14-02-2023]
Merseburger, Angela, Bombana, Susanna, Bonatti, Daniela, Weis, Walburg 2017 – Leitlinien zur sanitären Überwachung der Mitarbeiter im sanitären Bereich in der Autonomen Provinz Bozen [Guidelines for the Health Surveillance of Workers in the Health System of theAutonomous Province of Bolzano]. Available at: https:// www. sabes.it/download/kh/bozen/LEITLINIEN_ZUR_SANITaeREN_ueBERWACHUNG_IM_SANITaeREN_BEREICH.PDF. [Access: 14-02-2023]
Meylaerts, Reine 2011 – Translational Justice in a Multilingual World: An Overview of Translational Regimes. – Meta. Translators’ Journal, 56(4), 743-757.
Natullo, Gaetano 2015 – Salute e sicurezza sul lavoro [Occupational Health and Safety]: Handbook, Torino: UTET.
Pan, Christoph, Pfeil, Beate S., Videsott, Paul 2018 – National Minorities in Europe. Handbook of European National Minorities: Handbook, Second edition, Vienna: Verlag Österreich.
Peterlini, Hans Karl 2012 –100 Jahre Südtirol. Geschichte eines jungen Landes [100 Years of South Tyrol. History of a Young Province]: History book, Innsbruck: Haymon.
Presidential Decree No. 670/1972 (New Statute of Autonomy) – Decreto del Presidente della Repubblica del 31 agosto 1972, n. 670 “Approvazione del testo unico delle leggi costituzionali concernenti lo Statuto speciale per il Trentino – Alto Adige” [Presidential Decree No. 670 of 31 August 1972 ‘Approval of the Consolidated Text of the Constitutional Laws Concerning the Special Statute for Trentino – Alto Adige’]. Available at: http://www.gazzettaufficiale.it/ eli/id/1972/11/ 20/072U0670/sg. [Access: 14-02-2023]
Solombrino, Maria Rosaria 2017 – Compendio di sicurezza sul lavoro [Occupational Health and Safety Compendium]: Handbook, Naples: Simone.
Soffritti, Marcello 2002 – Die doppelte Fachsprachlichkeit in aktuellen normsetzenden Texten [The Double Specialisation in Current Normative Texts], In: Conflict and Negotiation in Specialized Texts, edited by Gotti, Maurizio, Heller, Dorothee, Dossena, Marina, Bern: Peter Lang, 59-77.
WHO – World Health Organization 2023 – Occupational health in the Western Pacific. Available at: https://www.who.int/wester-npacific/health-topics/occupational-health. [Access: 14-02-2023]
Zweigert, Konrad, Kötz, Hein 1998 – An Introduction to Comparative Law. Textbook, Third edition, Oxford: Oxford University Press.
