ტერმინოლოგიური კვლევა საბერძნეთში: მიმოხილვა, გამოწვევები, პერსპექტივები
საკვანძო სიტყვები:
ბერძნული ტერმინოლოგია, ტერმინოლოგიური მუშაობა, ტერმინოლოგიის სტანდარტიზაცია, ტერმინოლოგიის კოორდინაცია, ტერმინოლოგიური კვლევები, ტერმინოლოგიის საზოგადოებაანოტაცია
საბერძნეთში ტერმინოლოგიური მუშაობა რამდენიმე კრიტიკულ გამოწვევას აწყდება, რომელთა მოგვარებაც გადაუდებელი ამოცანაა. ბერძნულ ენაზე ტერმინოლოგიის აუცილებლობის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უპირველესი საზრუნავია. ჰარმონიზაციისა და კოორდინაციის მიღწევა მოითხოვს ტერმინოლოგიის თანმიმდევრული გეგმის ჩამოყალიბებას ეროვნულ დონეზე სხვადასხვა სფეროში. მონაწილეობის გაზრდა გულისხმობს დარგის ექსპერტების, ენის სპეციალისტების, ტერმინოლოგების, აკადემიკოსებისა და სხვა დაინტერესებული მხარეების უფრო მეტ ჩართულობას ტერმინოლოგიურ პროცესებში.
ცნობიერების ამაღლება სცილდება ტერმინოლოგიის შექმნასა და სტანდარტიზაციას; ის გულისხმობს ტერმინოლოგიის ინტეგრირებას საგანმანათლებლო და პროფესიულ სასწავლო პროგრამებში. ELETO მტკიცედ უჭერს მხარს ტერმინოლოგიის სწავლების ჩართვას საუნივერსიტეტო სასწავლო გეგმებში და აქტიურად უძღვება საგანგებო სწავლებას პროფესიონალებისთვის. პრაქტიკოსთა კარგად ინფორმირებული საზოგადოება მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ეფექტური ტერმინოლოგიური მუშაობის შენარჩუნებაში.
ELETO-ს კონფერენციები უზრუნველყოფს პლატფორმას სხვადასხვა სფეროს ტერმინოლოგიური კვლევის წარდგენისთვის, ტერმინოლოგების, მეცნიერებისა და პროფესიონალების თანამშრომლობის ხელშეწყობისთვის. ეს ღონისძიებები აყალიბებს დაინტერესებულ მხარეთა ქსელს. მათ შეუძლიათ პროექტებზე თანამშრომლობა და საუკეთესო პრაქტიკის გაზიარება. ცნობიერების ამაღლების მიზნით ELETO იყენებს სოციალურ მედიას, საკომუნიკაციო არხებს ფართო აუდიტორიის ჩასართავად და ხაზს უსვამს ტერმინოლოგიის მნიშვნელობას სხვადასხვა სფეროში. გარდა ამისა, ELETO უზრუნველყოფს ტერმინოლოგიურ რესურსებზე წვდომას მისი ვებგვერდებისა და ღია წვდომის პუბლიკაციების მეშვეობით, რაც ლექსიკონებს, ტერმინების ბაზებსა და დოკუმენტაციას ადვილად ხელმისაწვდომს ხდის საჯარო გამოყე ნებისთვის.
ELETO-ს ინიციატივების მიუხედავად, საბერძნეთში ტერმინოლოგიის კოორდინირებული ეროვნული გეგმის ჩამოყალიბების რამდენიმე მცდელობა დიდწილად წარუმატებელი აღმოჩნდა. ამისი თვალსაჩინო მაგალითია 1990 წელს ტერმინოლოგიაში სამუშაო ჯგუფის არსებობა, რომლის მუშაობა, სამწუხაროდ, არ გასცდენია საბოლოო ანგარიშებს. მისი შექმნის მოთავე იყო კვლევებისა და ტექნოლოგიების გენერალური სამდივნო (GSRT). 2000 წელს ELETO მონაწილეობდა ტერმინოლოგიური კოორდინაციის ეროვნული პროგრამის (EPOS) საკოორდინაციო კომიტეტში, რომელიც საბოლოოდ არ დამტკიცდა. ანალოგიურად, 2006 წლის კონფერენციამ შეისწავლა საფრანგეთის ტერმინოლოგიის გამდიდრების სისტემა (Commission d'enrichissement de la langue française) და კვლევის საფუძველზე ჩამოაყალიბა მსგავსი სისტემის დაარსების შესაძლებლობა საბერძნეთში, რასაც უნდა მოჰყოლოდა კანონპროექტი ტერმინოლოგიის ეროვნული ორგანოს შექმნის შესახებ, თუმცა პარლამენტის წინაშე ის ჯერაც არ წარუდგენიათ.
ეს მაგალითები ხაზს უსვამს ეროვნული ტერმინოლოგიური პოლიტიკის არარსებობას, რაც ინსტიტუციური მხარდაჭერის ნაკლებობის გამო ELETO-ს მძიმე გამოწვევის წინაშე აყენებს.
ამ მაგალითების გვერდით ტერმინოლოგიის კოორდინაციის ზოგიერთი წარმატებული პრაქტიკაც უნდა აღვნიშნოთ. 1990 წელს კომიტეტებმა, როგორებიცაა: ELOT/TC 21, MOTO, ELOT/TC 48/WG1 და სხვ. ხელი მოაწერეს შეთანხმებას ბერძნული ტერმინების ჰარმონიზაციის შესახებ სფეროებსა და კომიტეტებში. კიდევ ერთი მაგალითია ტერმინოლოგიის საბერძნეთის ქსელი (EDO), რომელიც დააარსა ევროკომისიის თარგმანის გენერალურმა დირექტორატმა. EDO-მ ხელი შეუწყო ევროკავშირის მთარგმნელებს, ბერძნულ ტერმინოლოგებსა და ექსპერტებს შორის თანამშრომლობას, ადასტურებდა ტერმინებს მრავალენოვანი IATE მონაცემთა ბაზაში შესატანად. წარმატების მიუხედავად, EDO-მ შეწყვიტა ფუნქციონირება 2023 წლის ბოლოს.
საბერძნეთში ტერმინოლოგიის მუშაობის მომავალი მიმართული უნდა იყოს ყოვლისმომცველი ეროვნული ტერმინოლოგიური გეგმისა და ენობრივი პოლიტიკის ჩამოყალიბებაზე ჰარმონიზაციისა და კოორდინაციის მისაღწევად. აუცილებელია პროფესიული სწავლების წახალისება და პარტნიორობის ხელშეწყობა ეროვნულ და საერთაშორისო დონეზე. პრიორიტეტულია ეროვნული ტერმინალური ბანკის შექმნა ტერმინოლოგიურ რესურსებზე ცენტრალიზებისა და ღია ხელმისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად. გარდა ამისა, ტერმინოლოგიის კვლევებისა და განვითარების ინოვაციური მიდგომების დამუშავება უზრუნველყოფს ბერძნული ტერმინოლოგიის განვითარებას საერთაშორისო სტანდარტებთან შესაბამისად მომხმარებლების მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად. ცნობიერების ამაღლებით, მონაწილეობის გაზრდით და საუკეთესო პრაქტიკის ხელშეწყობით, საბერძნეთს შეუძლია გააძლიეროს ტერმინოლოგიური ინფრასტრუქტურა და უზრუნველყოს თავისი ადგილი საერთაშორისო ტერმინოლოგიურ გარემოში.
წყაროები
Anastassiadis-Symeonidis, A. (1997). Diadikasies kata ti dimiourgia tonoron. Hellenic Language and Terminology: 1st Conference Papers (pp. 77–87). ELETO. http://www.eleto.gr/download/Conferences/1st%20Conference/1st_04_77-87_Anastasiadi-SymeonidiAnna.pdf
Anastassiadis-Symeonidis, A. (2022). Lexicografia kai epistimonika epithimata. In M. Katsoyannou & A. Anastassiadis-Symeonidis (Eds.), Lexikografia kai morfologia: I thesi tis morfologias sta lexikatis neas ellinikis (pp. 95–108). Patakis Publishers.
Banay, G. L. (1948). An introduction to medical terminology I. Greek and Latin derivations. Bulletin of the Medical Library Association, 36(1), 1–27.
Chalkiopoulos, G. (1951). Lexikon technikon oron eis tessaras glossas. Techniko Epimelitirio Elladas.
Corbin, D. (1987). Morphologie dérivationnelle et structuration du lexique (tomes I et II). Presses Universitaires de Lille.
Corbin, D. (forthcoming). Le lexique construit. Méthodologie d’analyse. Presses Universitaires du Septentrion.
ELOT 402:2010. Terminology work – Principles and methods. Hellenic Organization for Standardization.
Efstathiou, C. (1998). Aggloelliniko Ellinoaggliko lexiko chimikon kai syggenon me ti chimeia oron.
Ferguson, C. (1959). Diglossia. Word, 15(2), 325–340.
Floros, G. (2021). O analogikos kanonas sti deuterogeni dimiourgia oron: Mia protasi ennoiologikis epektasis. Hellenic Language and Terminology: 13th Conference Papers (pp. 60–69). ELETO. http://www.eleto.gr/download/Conferences/13th%20Conference/Papers-andspeakers/13th_02_06_24_FlorosGeorgios_Paper3_V04_Teliko.pdf
Gostkowska, K., & Pantazara, M. (2021). Enseignement de la terminologie dans la formation universitaire à la traduction: études des cas grec et polonais. Academic Journal of Modern Philology, 13, 109–122.
ISO 704:2000. Terminology work – Principles and methods. International
Organization for Standardization.
Kanarakis, G. (Ed.) (2017). The Legacy of the Greek Language. Peridot.
Kapidakis, S., Toraki, K., Chatzimari, S., Valeontis, K., & Kytta, Y. (2024).
Dictionary of Information Science: Greek-English terminological dictionary. Kallipos. https://repository.kallipos.gr/handle/11419/12216?&locale=en
Karamperopoulos, D. (2008). Elliniki iatriki orologia: oi aparches tis kata
ton Neoelliniko Diafotismo. Archeia Istorias Epistimon Ygeias, 25(2), 244–247.
Katsoyannou, M., & Toraki, K (2010). The Greek Technical Committee of Standardization on Terminology TE21. Paper presented at the 5th
Terminology Summit: Quality matters, Budapest, Hungary.
Kirkness, A. (1984). The etymology of Europeanisms, or: lexicographers’ difficulties with ‘lexicographer’. In R. R. K. Hartmann et al. (Eds.), LEXeter ’83 Proceedings: Papers from the International Conference on Lexicography at Exeter (pp. 109–116). Niemeyer.
Kolaitis, M. (1976). English-Greek Dictionary of Pure and Applied Mathematics (with Greek-English Appendices), in two volumes. Technical Chamber of Greece.
Krimpas, P. G. (2016). Aspects diachroniques et synchroniques du grec en tant que langue culturelle: terminologie, néologie, purisme. In P. Frath & J. C. Herreras (Eds.), Plurilinguisme et créativité scientifique (pp. 90–100). L’Observatoire européen du plurilinguisme.
Krimpas, P. G., Loupaki, E., Pantazara, M., & Tziafa, E. (2023). Zitimata orologias sti synchroni metafrastiki praktiki (Terminology issues in current translation practice). Kallipos. https://repository. kallipos.gr/handle/11419/8639?&locale=en
Mantzari, E. & Pantazara, M. (2014). Genika kai eidika ilektronika lexika tis neas ellinikis. 11th International Conference on Greek Linguistics: Selected Papers (pp. 968–986). University of the Aegean.
Nybakken, O. E. (1959). Greek and Latin in Scientific Terminology. Iowa State College Press.
Pantazara, M. (2019). Schediasmos enos ellinophonou programmatos katartisis stin orologia. Hellenic Language and Terminology: 12th Conference Papers (pp. 85–97). ELETO. http://www.eleto.gr/download/Conferences/12th%20Conference/Papers-andspeakers/12th_04-23-23_PantazaraMavina_Paper_V04.pdf
Pantazara, Μ. (2021). Metafrasi kai Typopoiisi: to ergo tis epitropis ELOT/TE. Proceedings of the 7th Meeting of Greek-speaking Translation Studies Scholars (pp. 1–13), Aristotle University of Thessaloniki. http://echo.frl.auth.gr/7th_trad_congress/images/praktika/8-pantazara.pdf
Tampakis, K. (2015). The once and future language: Communication, terminology and the practice of science in nineteenth and early twentieth century Greece. History of Science, 53(4), 438–455.
Thelen, M. (2015). The interaction between terminology and translation: Or where terminology and translation meet. trans-kom, 8(2), 347–381.
Toraki, K. (2007). Chriseis tis glossas kai glossikes nootropies stous michanikous: i typopoiimeni kai i koini neoelliniki glossa stous chorus drasis.
Hellenic Language and Terminology: 6th Conference Papers (pp. 224–235). Techniko Epimelitirio Elladas. http://www.eleto.gr/download/Conferences/6th%20Conference/6th_19-28-TorakiKaterinaPaper_V05.pdf
Toraki, K. (2011). Glossiko zitima kai epistimoniki orologia: mia dierevnisi diadromon kai synantiseon. Hellenic Language and Terminology: 8th Conference Papers (pp. 369–381). ELETO. http://www.eleto.gr/download/Conferences/8th%20Conference/P
apers/8th_27-21_TorakiKaterina_Paper_V01.pdf
Toraki, K. (2019). Iatriki kai techniki orologia: omoiotites kai diafores kai mia anaphora ston Vyrona Samio. Presented at the 12th Conference on Hellenic Language and Terminology. http://www.eleto.gr/download/Conferences/12th%20Conference/12thConference_RoundTable_TorakiKaterina_final.pdf
Tsiakmakis, E. (2017). To morfima -iasi sto lexilogio tis pathologias tis Neas Ellinikis. Hellenic Language and Terminology: 11th Conference Papers (pp. 41–51). ELETO. http://www.eleto.gr/download/Conferences/11th%20Conference/Papers-andspeakers/11th_01-02-01_TsiakmakisEvripidis_Paper2_V05.pdf
Valeontis, K. (1988). Analysi ton vasikon archon tis technikis orologias. ELOT.
http://www.eleto.gr/download/BooksAndArticles/1988_AnalysiT
wnVasikwnArxwnTisTechnikisOrologias_KValeontis.pdf
Valeontis, K. (1997). O ‘analogikos kanonas’ stin ypiresia tis synchronis ellinikis orologias. Hellenic Language and Terminology: 1st Conference Papers (pp. 1–20). ELETO. http://www.eleto.gr/download/BooksAndArticles/AnalogueRuleOfNamingEd1_GR.pdf
Valeontis, K. (2005). The ‘Analogue Rule’: a useful terminological tool in interlingual transfer of knowledge. Infoterm Newsletter, 117, 2–9. http://www.eleto.gr/download/BooksAndArticles/AnalogueRuleOfNaming-Ed2_EN_InfotermNewsletterNo117.pdf
Valeontis, K., & Filopoulos, V. A. (2001). Prosfates allages gia ti dimiourgia ellinikon oron kai i Elliniki Etaireia Orologias. Hellenic Language and Terminology: 3rd Conference Papers (pp. 305–323). ELETO.
