ტერმინოლოგიური მუშაობის ისტორიული მიმოხილვა კოლუმბიის მაგალითზე
საკვანძო სიტყვები:
ტერმინოლოგიური მუშაობა, ტერმინოგრაფია, დარგობრივი ტერმინოლოგიაანოტაცია
წინამდებარე თეზისში წარმოდგენილია სხვადასხვა ფაქტორის გავლენით ტერმინოლოგიური მუშაობის ცვლილებისა და ჩამოყალიბების მოკლე მიმოხილვა. ამგვარ ფაქტორთა შორისაა ტერმინოლოგიური მართვის, ლექსიკოგრაფიისა და ტერმინოგრაფიისადმი – ტერმინოლოგიურ მუშაობასთან დაკავშირებული ცნებების მიმართ – განსხვავებული მიდგომების შემეცნებითი განხილვა. კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების განვითარება და მათი გავლენა ტერმინოლოგური მუშაობის მეთოდებსა და ეტაპებზე. ტერმინოლოგიის მართვის მეთოდოლოგიური საკითხების განსახილველად ხელსაყრელი და სასარგებლო იქნება მოკლედ შევეხოთ ამ თემის მიმართ ორი მიდგომის განვითარების გზას. ერთი მხრივ, ეს არის ლექსიკოგრაფია ზოგადად; იგი განიხილება იმ ენობრივ საშუალებათა წყებად, რომლებიც უზრუნველყოფს კონკრეტულ დარგთაშორის ურთიერთობის სწორად წარმართვას. მეორე მხრივ, ტექნიკური ენებისათვის განკუთვნილი ლექსიკოგრაფია, რომელიც იქცა დარგობრივ ლექსიკოგრაფიად, მოგვიანებით კი - ტერმინოგრაფიად (Lauren, Myking, Picht 1998: 304). ამ ორმა მიდგომამ, რომლებიც ტერმინოლოგიური მართვის მეთოდოლოგიას აღწერს, განაპირობა ტერმინოგრაფიისა და დარგობრივი ლექსიკოგრაფიის გამიჯვნა. ტერმინოგრაფია ხშირად მიიჩნევა ისეთ ტერმინოლოგიურ მუშაობად, რომლის ამოცანაცაა ტერმინოლოგიური წყაროების მოსამზადებლად, ლექსიკონების შესაქმნელად, დასანერგავად თუ ტერმინოლოგიური რესურსებისგან მათ გასამიჯნავად პროფესიონალთა მიერ სხვადასხვა დარგში გამოყენებული მეთოდებისა და ეტაპების აღწერა. ტერმინოგრაფიაში კომპიუტერული სისტემის განვითარებამ შექმნა ახალი ტერმინები, მაგალითად, კომპიუტერული ტერმინოგრაფია, რომელსაც არნზტი, პიჩტი და მეიერი ასე განსაზღვრავენ: „ის დაკავშირებულია ტერმინოლოგიისა და ლექსიკოგრაფიის თეორიასთან, რომელიც მოიცავს საგანგებო ეტაპებს ტერმინოლოგიური მონაცემების შესაკრებად, მოსამზადებლად, დასაჯგუფებლად და წარსადგენად“; ხოლო კომპიუტერულ ტერმინოლოგიაზე მუშაობას განმარტავენ შემდეგნაირად: „... ეს არის სათანადო მომზადება, ტერმინოლოგიის მართვა და შესაბამისობის დადგენა ერთ ან რამდენიმე ენაზე, რაც ეფუძნება ტერმინოლოგიისა და კომპიუტერული ტერმინოგრაფიის თეორიაში ჩამოყალიბებულ მეთოდოლოგიურ მიდგომებს“ (Arnzt, Picht, Mayer 2004: 229). ტერმინი ტერმინოლოგიური მართვა მეტად გავრცელებულია დარგის სპეციალისტთა შორის, რამდენადაც მას გარკვეული უპირატესობები აქვს სხვა ტერმინებთან, კერძოდ, ტერმინოგრაფიასა და ტერმინოლოგიურ მუშაობასთან, თუმცა ამით არ უარვყოფთ, რომ ეს უკანასკნელნიც ასევე გამოიყენება (Wright, pudding, 1997: 2). ტერმინოლოგიური მართვის ერთ-ერთი ამგვარი უპირატესობაა ათწლეულების განმავლობაში ინჟინრების, ქიმიკოსების, ბიოლოგებისა და სხვათა ტერმინოლოგიური გამოცდილების თავმოყრა. ეს გამოცდილება მოიაზრებს ტერმინოლოგიური მონაცემების სისტემურ თავმოყრას და მათ ასახვას დარგობრივ ლექსიკონებში, ტერმინოლოგიურ კრებულებსა თუ ბაზებში, რაც, თავის მხრივ, გააუმჯობესებს წერილობით თუ ზეპირ თარგმანსა და დარგთაშორის ურთიერთობებს (Wright, Budin 1997: ibíd.)
წყაროები
Arntz, Reiner/ Picht, Heribert/Mayer, Felix: Einführung in die Terminologiearbeit /Studien zu Sprache und Technik, Vol. 2, OLMS, Hildesheim, 2004;
Budin, Gerhard (1996), Wissensorganisation und Terminologie, Forum für Fachsprachen Forschung Vol. 28,Gunter Narr, Tübingen;
Cardona, Bertha Nelly (1998) Red Colombiana de Terminología Colterm, Terminología, Desenvolvimiento e Identidad Nacional, en:Memorias del VI Simposio Iberoamericano de Terminología, RiTerm, La Habana, pp. 331-338;
Castrillón, Elvia Rosa (2003) La terminologie en Colombie, Portrait d’une discipline, Montreal, Dpl MA;
Diaz, Vasquez, Juan Carlos (2010), Doctoral thesis, University of Vienna;
ISO 704:2000 (second edition), Terminology work – Principles and methods;
ISO/FDIS 860:2007 (E), Terminology work – Harmonization of concepts and terms;
ISO 10241:1992, International terminology standards – Preparation and layout;
ISO 10241-1:2005, Terminological entries in standards – Part 1: General requirements;
ISO 10241-2:2006 Terminological entries in standards – Part 2: Localization of International Terminology Standards;
ISO 15188: 2001(E), Project Management guidelines for terminology standardization;
ISO 12615: 2004 (E), Bibliographic references and source identifiers for terminology work;
ISO 15188: 2001(E), Project Management guidelines for terminology standardization.
ISO/WD 29383: 2002 Terminology Policies;
ISO 3166-1, Codes for the representation of names of countries and their subdivisions – Part 1: Country codes;
ISO/FDIS 639-5: 2008 (E/F), Codes for the representation of names of languages – Part 5: Alpha 3 code for language families and groups;
Laurén, Christer/Myking, Johan/Picht, Heribert: Terminiologie unter der Lupe/ Vom Grenzbiet zum Wissenschaftszweig, TermNet, Viena, 1998;
Plested, María Cecilia, Giraldo, Blanca Stella (2008) Normalización terminológica para el Sistema Nacional de Ciencia y Tecnología, en: VII Simposio Iberoamericano de Terminología, Riterm, Lisboa, 2000a, (en línea) disponible en: http://www.riterm.net/ actes/7simposio/plested.htm (Acceso: 5 de abril de 2008).
Plested, María Cecilia: Formato Colterm, Base de datos, Grupo de Investigación en Terminología y Traducción GITT, Escuela de Idiomas, Universidad de Antioquia, 2000b, (en línea), disponible en: http://idiomas.udea.edu.co/~gitt/formato_COLTERM.pdf (Acceso: 19 de
febrero de 2006).
Quiroz, Gabriel (2002) La Terminología en Colombia, Panorama general y algunas pautas históricas, en: Terminometro 6, la terminología en los países andinos, pp. 3-6;
Wright, Sue Ellen/Budin, Gerhard: Handbook of Terminology Management/ Basic Aspects of Terminology Management, vol. 1, John Benjamins, Amsterdam/Philadelphia, 1997;
