ზოგი ძველი ძველი ძველი ნასესხები ნასესხები ნასესხები სამედიცინო სამედიცინო სამედიცინო ტერმინის ტერმინის ტერმინის ისტორიისათვის

ავტორები

  • ნინელი ჭოხონელიძე

საკვანძო სიტყვები:

ნასესხები ტერმინები, სამედიცინო ტერმინოლოგია, ტერმინოლოგიის ისტორია

ანოტაცია

In the old Georgian literary works of the IX-XII centuries, we can find a number of medical terms of oriental-origin that have changed phonetically and semantically through time. Some of them have been preserved by means of word formation and some of them are parts of idioms.

We would like to name some of such terms according to the modern literary language and its dialects:

damaγi ‒ ,,iadigar daudši“ was confirmed as an anatomical term. damaγi (arch.Tur. damaγ) - a palate. damaγ (GLED1 ) ‒ a swollen hard palate of a horse; tamaγi, tabaγi, tabaxi, Tabata (dial.).

dubeli/a (old. Geo.) – a fever; durbeli (GLED, dial.) – tuberculosis of a gland. We think that this word is related to the Persian one “dom(m)äl“ meaning “blain” with its origin.

vasvasa (arch. vasvasa) – „coma“. vasvasai (GLED., dial.) - to shake.

ilausi, iluzi (old) – an enteric basketry. ialo (GLED); ila (dial.) – a defect.

iaraqani (arch. ერაყან) – an icterus. varaqni (GLED); araqani, eraqani, varaqi (dial.).

sili (arch. sil) – tuberculosis of the lungs. Siliani, sili-sili (dial.).

pilenǯi (Arab. palaǯ –paralaysis); pilenǯi (GLED); pileǯiani, pilinǯiani  (dial.).

kolinǯi, qolinǯi (Old medical works) – colitis; qolinǯi, kolinǯi (GLED); kolinǯi (dial.).

širimi/širemi ‒ calculus; širimi (dial.) – limestone; širi (Megrelian) –

sludge, calculus.

xunagi ‒ a swollen palate; xunagi (GLED); xunaki, xunaqi, xurnake, xuxunaki (dial.).

წყაროები

აჭარ. ნიჟ. – შ. ნიჟარაძე, ქართული ენის აჭარული დიალექტი,

ლექსიკა, ბათუმი, 1971.

გურ. შარაშ. – გ. შარაშიძე, გურული ლექსიკონი, ქართველურ

ენათა ლექსიკა, I, პროფ. ვ. ბერიძის რედაქციით, თბილისი 1938.

ზ.-იმერ. ძოწ. – ქ. ძოწენიძე, ზემოიმერული ლექსიკონი,

თბილისი, 1974.

თუშ. ხუბ. – პ. ხუბუტია, თუშური კილო, თბილისი,1969.

იაიადიგ. – დ. ბაგრატიონი, იადიგარ დაუდი, გამოსცა ლ. კოტეტიშვილმა, თბილისი, 1985.

იმერ. ბერ. – ვ. ბერიძე, სიტყვის-კონა იმერულ და რაჭულ თქმა-

თა, თბილისი, 1986.

იმერ. გაჩეჩ. იმერ. გაჩეჩ. – პ. გაჩეჩილაძე, იმერული დიალექტის სალექსიკონო მასალა, თბილისი, 1976.

იმერ. ქავთ. – ივ. ქავთარაძე, მასალები იმერული ლექსიკონისა-

თვის, ქართველურ ენათა სტრუქტურის საკითხები, III, თბილისი,

1963.

იმერ. უკლ. – ლ. უკლება, იმერული დიალექტის სალექსიკონო

მასალა, თბილისი, 2010.

ინგ. ღამბ. – რ. ღამბაშიძე, ქართული ენის ინგილოური კილოს

ლექსიკონი, თბილისი, 1988.

კოტეტიშვილი, 1937 – წინასიტყვაობა წიგნისა დავით ბაგრატიონი, იადიგარ დაუდი, გამოსაცემად მოამზადა, წინასიტყვაობა, გამო-

კვლევა, ლექსიკონი და კომენტარები დაურთო ლადო კოტეტიშვილმა. თბილისი,1985.

ლეჩხ. ალავ. – მ. ალავიძე, ლეჩხუმური ლექსიკონი, ქართველურ ენათა ლექსიკა, I, პროფ. ვ. ბერიძის რედაქციით, თბილისი, 1938.

მეგრ. ქობ. – ალიო ქობალია, მეგრული ლექსიკონი, თბილისი,

2010.

მესხ. ფეიქრ. – ჟ. ფეიქრიშვილი, მესხური დიალექტის სალექსიკონო მასალა, ქუთაისი, 1992.

მოხ. ქავთ. – ივ. ქავთარაძე, ქართული ენის მოხეური დიალექტი, თბილისი, 1985.

რუხაძე, 1973 – ლ. რუხაძე, რამდენიმე თურქული წარმომავლობის სიტყვისათვის ქართულში, აღმოსავლური ფილოლოგია, III, თბილისი.

სამკურნ. – ზაზა ფანასკერტელი, სამკურნალო წიგნი, კარაბადინი, რედაქტორი მ. სააკაშვილი, თბილისი, 1950.

საბა, 1966. – ს.- ს. ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული, წიგნი I,

თბ., 1966; ს.-ს. ორბელიანი, თხზულებანი, ტ. IV2, ავტოგრაფიული

ნუსხების მიხედვით გამოსაცემად მოამზადა ილია აბულაძემ.

თბილისი.

სვან., თოფ . – ვ. თოფურია, მ. ქალდანი, სვანური ლექსიკონი,

თბილისი, 2000.

სვან. ლიპარტ. – სვანურ-ქართული ლექსიკონი [ჩოლურული კილო], თბილისი, 1994

ჩვენ. ფუტკ. – შ. ფუტკარაძე, ჩვენებურების ქართული, ბათუმი,

1993.

ფშ. ხორნ. – გ. ხორნაული, ფშაური ლექსიკონი, თბილისი, 2000.

ქავთარაძე, 1964 - ივ. ქავთარაძე, ქართული ენის ისტორიისათვის, თბილისი.

ქალაქ. გრიშ. – ი. გრიშაშვილი, ქალაქური ლექსიკონი, თბილისი, 1997.

უსწ. კარაბ. – ქანანელი, უსწორო კარაბადინი, გამოსცა ლ. კოტეტიშვილმა, თბილისი, 1940.

ფშ. შან. – ა. შანიძე, თხზულებანი თორმეტ ტომად, ტ. I, ქართული კილოები მთაში, თბილისი, 1984.

ქართლ. ლექსიკ. – ქართლური დიალექტის ლექსიკონი (მასალები), შემდგენლები: თ. ბეროზაშვილი, მ. მესხიშვილი, ლ. ნოზაძე,

თბილისი, 1981.

ქეგლი – ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი, ტ. I-VIII, არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით, თბილისი, 1950-1964.

ქიზ. მენთ. – სტ. მენთეშაშვილი, ქიზიყური ლექსიკონი, თბილისი, 1943.

შენგელია, 1981 – მ. შენგელია, ძიებანი ქართული მედიცინის ისტორიიდან, თბილისი.

ნ. ჩუბინაშვილი – ნ. ჩუბინაშვილი, ქართული ლექსიკონი რუსული თარგმანითურთ, ალ. ღლონტის რედაქციითა და გამოკვლევით, თბილისი, 1961.

დ. ჩუბინაშვილი – დ. ჩუბინაშვილი, ქართულ-რუსული ლექსიკონი, სასტამბოდ მოამზადა და წინასიტყვაობა დაურთო ა. შანიძემ, თბილისი, 1984.

ხევს. ჭინჭ. – ალ. ჭინჭარაული, ხევსურული ლექსიკონი, თბილისი, 2005.

ხელნაწ. A = 1103 169r – ზ. სარჯველაძე, ძველი ქართული ენის ლექსიკონი, თბილისი, 1995.

ჯავახ. ბერ. – გრ. ბერიძე, ჯავახური დიალექტის სალექსიკონო მასალა თბილისი, 1981.

ჩამოტვირთვები

გამოქვეყნებული

2014-01-01

როგორ უნდა ციტირება

ზოგი ძველი ძველი ძველი ნასესხები ნასესხები ნასესხები სამედიცინო სამედიცინო სამედიცინო ტერმინის ტერმინის ტერმინის ისტორიისათვის. (2014). ტერმინოლოგიის საკითხები, 1, 198-209. https://terminology.ice.tsu.ge/terminology/article/view/39