შეთანხმებული მუშაობა და თანამშრომლობა ტერმინოლოგიაში
საკვანძო სიტყვები:
Cooperation in Terminology, Specialized Languages, Evolution of the Human Brain, Terminology Science, Terminological Methods, Terminology Standardization, Infoterm, ISO/TC 37, History of Cooperation in Terminology, Best Practices of Cooperation in Terminologyანოტაცია
შეთანხმება და თანამშრომლობა ტერმინოლოგიაში სამეცნიერო ლიტერატურის ინტერესის სფეროდ მხოლოდ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ იქცა, თუმცა ის ბევრად უფრო ადრე, ჯერ კიდევ მაშინ უნდა წარმოქმნილიყო, როცა ადამიანებმა გაიაზრეს დარგობრივი ცნებების მნიშვნელობა. ეს, ალბათ, კაცობრიობის წარმოშობისთანავე მოხდა. შემეცნებითი აზროვნება არის ადამიანის გონების ბუნებრივი ნაწილი, სწორედ ის, რაც მას განასხვავებს სხვა ცოცხალი არსებებისაგან. ამგვარად, დარგობრივი ურთიერთობის თავდაპირველი ფორმა სამეტყველო ენის განვითარებამდეც უნდა არსებულიყო. მხოლოდ დამწერლობის სისტემების ჩამოყალიბების შემდეგ გაჩნდა მასალა, რომელზე დაკვირვებითაც შესაძლებელია დარგობრივი ენის განვითარებაზე თვალის მიდევნება. ამან ერთდროულად განაპირობა ორი რამ: ადამიანის გონებრივი შესაძლებლობების წინსვლა და მასთან ერთად განვითარებული საზოგადოებრივი წყობის შექმნა. მრეწველობის სწრაფი განვითარების კვალდაკვალ გაჩნდა სხვადასხვა ენაზე ტერმინოლოგიის შესამუშავებლად ქვეყნებს შორის თანამშრომ-ლობის აუცილებლობა. ეს განსაკუთრებით შეეხებოდა ტერმინოლოგიის მეთოდოლოგიის საკითხებს, რამაც საბოლოოდ ხელი შეუწყო კიდეც ტერმინოლოგიის, როგორც მეცნიერების, განვითარებას, ასევე სხვადასხვა ტერმინოლოგიური ორგანიზაციისა თუ ინსტიტუციის ჩამოყალიბებას მთელ მსოფლიოში. სამეცნიერო და ტექნიკური ცნებების თვალსაჩინო ზრდის გათვალისწინებით ყველა დარგსა თუ საგანში, აუცილებელია ტერმინოლოგიური ურთიერთობისა და თანამშრობლობის გაღრმავება სხვადასხვა მიმართულებით.
წყაროები
Conte, A. (2019-07-04) EU Standardisation Policy. ETSI Technology Awareness Roadshow for SMEs. Turin, 4 July 2019. [PPT slides] Unit GROW/B3 "Standards for Growth", DG Internal Market, Industry, Entrepreneurship and SMEs European Commission. https://www.digi-talsme.eu/digital/uploads/2-AC-Turin-4-July-2019.pdf.
Epstein, S. A. (2009). An Economic and Social History of Later Medieval Europe, 1000–1500. Cambridge University Press.
Felber, H.; Lang, F.; Wersig, G. (eds). (1979a). Terminologie als angewandte Sprachwissenschaft. Gedenkschrift für Univ.-Prof. Dr. Eugen Wüster [Terminology as applied linguistics. In memoriam Univ.-Prof. Dr. Eugen Wüster]. K.G. Saur.
Felber, H.; Krommer-Benz, M.; Manu, A. (1979b) International Bibliography of standardized vocabularies / Bibliographie de vocabulaires normalisés / Bibliographie der Normwörterbücher. Saur.
Felber, H. (1984). Terminology Manual. UNESCO
Felber; H.; Budin, G. (1998). Terminologie in Theorie und Praxis [Terminology in theory and practice]. Gunter Narr.
Freely, John (2009). Aladdin’s lamp. How Greek science came to Europe through the Islamic World. Vintage Books.
French, E. J. (1985). Terminological activities in ISO and their wider significance. (pp. 247~258). In Infoterm (ed.). Terminologie und benachbarte Gebiete / Terminology and related fields / Terminologie et disciplines connexes. Hermann Böhlau.
Funke (1999). Grammatik, Rhetorik und Dialektik (Trivium) und ihre Fachsprachen: eine Übersicht [Grammar, rhetoric and trivium and their specialized languages: an Outline]. (pp. 2255~2260). In Hoffmann, L.;
Kalverkämpfer, H.; Wiegand, H. E. (eds.). (1999) Languages for Special Purposes. An International Handbook of Special Language and Terminology Research. (vol. 14.2). de Gruyter.
Gould, S. J. and Vrba, E. S. (1982). Exaptation – a missing term in the science of form. (pp. 4~15). In Paleobiology 8(1).
Galinski, Ch. and D. Reineke. (2011) Vor uns die Terminologieflut [Facing the terminology deluge] (pp. 8-12). In edition, 7(2). ISSN 1862-023X.
Galinski, Ch. (2020). The emergence of terminology science and terminological activities (pp. 15~33). In Christoph Roche (ed.). Termino-logie & ontologie: Théories et applications. Actes de la conférence TOTh 2019, Le Bourget du Lac 6 & 7 juin 2019. Le Comptoir des presses d'universités. ISBN-10 2377410472 (eBook ISBN-13 9782377410477), ISSN: 2607-5008.
Galinski, Ch. (2021). The evolution of human communication and terminology (pp. 232-251). In Ildikó Fata and Márta Fischer (eds.). Tudományterületek találkozása. Köszöntő kötet Muráth Judit tiszteletére [Convergence of disciplines. Festschrift in honour of Judit Muráth]. University of Pécs, Faculty of Economics. ISBN 978-963-429641-6.
Hoffmann, L.; Kalverkämpfer, H.; Wiegand, H. E. (eds.). (1999) Languages for Special Purposes. An International Handbook of Special Language and Terminology Research. (vol. 14.2). de Gruyter.
Infoterm (1976) First Infoterm Symposium. International co-operation in terminology / Premier Symposium d'Infoterm. Coopération internationale en terminologie. München: Verlag Dokumentation, 1976 (Infoterm Series 3).
Infoterm (ed.). (2005). Guidelines for terminology policies. Formulating and implementing terminology policy in language communities. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO).
Kintzinger, M. (2003). Wissen wird Macht. Bildung im Mittelalter [Knowledge becomes a /societal/ power. Education in the Middle Ages]. Jan Thorbecke.
Knobloch, J. (1998). Fachsprachenforschung in vorhistorischen Sprachen: Forschungsansätze und Sprachrelikte [Special language research on prehistoric languages: Research approaches and language relics] (pp. 289-295). In Hoffmann, L.; Kalverkämpfer, H.; Wiegand, H. E. (eds.). Languages for Special Purposes. An International Handbook of Special Language and Terminology Research. (vol. 14.1). de Gruyter.
Krommer-Benz, M. (1977) World Guide to Terminological Activities: Organizations, Terminology banks, Committees. Verlag Doku-mentation Saur. (Infoterm series 4).
Larsson, M. (2014). Self-generated sounds of locomotion and ventilation and the evolution of human rhythmic abilities. In: Animal Cognition 17 (1): 1~14.
Laurén, Ch.; Myking, J.; Picht, H. (Eds.). (1998). Terminologie unter der Lupe. Vom Grenzgebiet zum Wissenschaftszweig [Terminology under scrutiny. Development from an interdisciplinary subject to a discipline of science]. TermNet.
Oeser, E. (1994). Terminology and philosophy of science (pp. 24~34). In Draskau J. K. and Picht H. (Eds). International Conference on terminology science and terminology planning Riga, 17~19 August 1992. International IITF Workshop Theoretical issues of terminology science. Riga, 19~21 August 1992. TermNet.
Oeser, E.; Picht, H. (1998). Terminologieforschung in Europa: ein historischer Überblick [Terminology research in Europe. A historical outline] (pp. 341~347). In Hoffmann, L. Kalverkämpfer, H.; Wiegand, H.E. (Eds.) Fachsprachen / Languages for Special Purposes. Ein internationales Handbuch zur Fachsprachenforschung und Terminologie-wissenschaft / An International Handbook of Special Language and Terminology Research. (vol. 14.1). de Gruyter.
Wenskus, O. (1998). Reflexionen zu fachsprachlichen Phänomenen in der Antike und Spätantike [Reflections on special language phenomena in antiquity and late antiquity] (pp. 295~301). In Hoffmann, L.
Kalverkämpfer, H.; Wiegand, H.E. (Eds.) Languages for Special Purposes. An International Handbook of Special Language and Terminology Research. (vol. 14-1) de Gruyter.
Wüster, E. (1970a). Sachnormung erfordert Sprachnormung [Subject standardization requires language standardization]. In O+B Organisation und Betrieb 25(11).
Wüster, E. (1931/1970b). Internationale Sprachnormung in der Technik, besonders in der Elektrotechnik [International standardization of language in the field of engineering, in particular in electrical engineering]. 3rd extended edition. Bouvier und Co.
Wüster, E. (1971) Begriffs- und Themaklassifikationen. Unterschiede in ihrem Wesen und ihrer Anwendung [Concept and subject classifications. Differences in their nature and in their application]. In Nachrichten für Dokumentation 22(3) pp. 98~104 and 22(4) pp. 143~150.
